Διδασκόμενα μαθήματα-Νέο Πρόγραμμα Σπουδών

Μαθήματα 1ου εξαμήνου

A/Α Μαθήματα ECTS Είδος
1 Πηγές της Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Ελλάδος (Sources of the Church History of Greece)
Το μάθημα «Πηγές της Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Ελλάδος» προσφέρει τη δυνατότητα στους μεταπτυχιακούς φοιτητές να εντοπίζουν, μελετούν, αξιολογούν και αξιοποιούν τις πηγές της Εκκλησιαστικής Ιστορίας των μητροπόλεων και λοιπών εκκλησιαστικών θεσμών του ελλαδικού χώρου. Θεμελιώδους σημασίας θεωρούνται οι περιεχόμενες στην Καινή Διαθήκη πηγές όπως οι Πράξεις των Αποστόλων και οι Επιστολές του Αποστόλου Παύλου (Α’ και Β’ προς Θεσσαλονικείς, Α’ και Β’ προς Κορινθίους, Προς Φιλιππησίους, Προς Τίτον), κείμενα τα οποία παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες και τις συνθήκες υπό τις οποίες ιδρύθηκαν και λειτουργούσαν στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι η μαρτυρίες των έργων των Αποστολικών Πατέρων (Α ́ επιστολή του Κλήμεντος Ρώμης προς τους Κορινθίους στα τέλη του 1ου αι.και η επιστολή του αγίου Πολυκάρπου Σμύρνης προς τους Φιλιππησίους περί το 110-111 μ.Χ.), όπως και των έργων των αρχαίων Αθηναίων Απολογητών. Από τον 3ο αι. και εφεξής αξιόλογες πληροφορίες προσφέρουν τα έργα του Κλήμεντα του Αλεξανδρέα, του Ωριγένη και του πρώτου εκκλησιαστικού ιστορικού Ευσεβίου Καισαρείας, καθώς και των μεταγενέστερων εκκλησιαστικών ιστορικών και βυζαντινών χρονογράφων, αλλά και εκείνων της μεταβυζαντινής περιόδου, που συνεχίζουν την παράδοση της εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας, μερικοί εκ των οποίων σχετίζονται άμεσα με τον ελλαδικό χώρο (Μελέτιος Αθηνών). Σημαντικές πηγές της Εκκλησιαστικής ιστορίας της Ελλάδος καθίστανται επίσης τα πρακτικά τοπικών και οικουμενικών Συνόδων, τα αρχαία μαρτυρολόγια, αλλά και τα μεταγενέστερα αγιολογικά κείμενα που συνετάγησαν για αγίους του ελλαδικού χώρου, καθώς επίσης και τα εκκλησιαστικά Τακτικά (Notitiae Episcopatuum) και άλλες ομάδες ιστορικών εγγράφων, όπως τα κτητορικά Τυπικά και οι Διαθήκες. Εξίσου ενδιαφέρουσες ιστορικές πηγές καθίστανται και τα
διάσπαρτα σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο χριστιανικά μνημεία (ναοί, μονές και άλλα χριστιανικά κτήρια), από την παλαιοχριστιανική περίοδο ώς τις ημέρες μας, καθώς και το σωζόμενο επιγραφικό υλικό. Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικό ιστορικό υλικό διαθέτουν οι Συλλογές χειρογράφων και οι Αρχειακές συλλογές (χειρόγραφα, αρχειακοί κώδικες και το πλήθος των συλλογών λυτών εγγράφων) που απόκεινται σε εκκλησιαστικές και μοναστηριακές βιβλιοθήκες αλλά και σε οργανωμένα επίσημα Αρχεία εγγράφων (όπως τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Υπουργείων κ.ά.) σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά και εκτός αυτής (Βιβλιοθήκες και Αρχεία Πρεσβυγενών Πατριαρχείων, Ελληνικές συλλογές χειρογράφων και Αρχεία αποκείμενα στο εξωτερικό κλπ). Όλες αυτές οι πηγές παρουσιάζονται σε συνάρτηση με τα παλαιότερα αλλά και τα σύγχρονα instrumenta studiorum, τα εργαλεία μελέτης και έρευνάς τους, τα οποία πλέον είναι προσβάσιμα και μέσα από τις αναπτυχθείσες ψηφιακές Βάσεις δεδομένων, τα Ψηφιακά αποθετήρια και τις ηλεκτρονικές Πύλες που έχουν δημιουργηθεί από ακαδημαϊκούς και επιστημονικούς φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
7,5 Υ
2 Η Εκκλησιαστική Ιστορία του ελλαδικού χώρου έως το αυτο­κέφαλο (Church History of the Greek lands until the ecclesiastical independency)

Το μάθημα βοηθά τον μεταπτυχιακό φοιτητή να κατανοήσει την ιστορική εξέλιξη, πορεία και διαμόρφωση της Εκκλησίας στον ελλαδικό χώρο έως τα μέσα του 19ο αιώνα και να γνωρίσει τις σημαντικότερες φάσεις της ιστορίας της. Αξιολογούνται τα πιο σημαντικά γεγονότα που αφορούν στον ιστορικό βίο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η πρώτη περίοδος καλύπτει τους επτά πρώτους αιώνες του ιστορικού βίου της Εκκλησίας, δηλαδή από την κήρυξη του Ευαγγελίου από τον απόστολο Παύλο (49/50) έως τις αρχές των εικονομαχικών ερίδων (727-843), στα πλαίσια των οποίων οι εκκλησιαστικές διοικήσεις του Ανατολικού Ιλλυρικού αποσπάσθηκαν από την τότε εποπτεία του παπικού θρόνου και εντάχθηκαν στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία της Κωνσταντινούπολης. Η δεύτερη ιστορική περίοδος (732/3-1430/53) καλύπτει το χρονικό διάστημα έως την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) από τους Οθωμανούς. Η τρίτη χρονικά περίοδος (αρχές 15ου αι.-1833/1850) περιλαμβάνει την προσφορά της Εκκλησίας κατά την Οθωμανική περίοδο, στη διαφύλαξη και ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής αυτοσυνειδησίας του Γένους καθώς και την περίοδο από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως την αυτοκέφαλη διοργάνωση της Εκκλησίας της Ελλάδος (1850).

7,5 Υ
3 Ελληνικός Πολιτισμός και Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία (Greek Culture and Orthodox Cristian Church)
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, ο φοιτητής θα μπορέσει να αποκτήσει ιστορική, φιλοσοφική, κοινωνιολογική, θεολογική και ψυχολογική γνώση τών επιρροών τού ελληνικού (αρχαίου, μεσαιωνικού – βυζαντινού και νεότερου) πολιτισμού (ως ηθών και εθίμων, γλώσσας, τρόπου σκέψης, τέχνης κ.λπ.) στην ελλαδική Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά, και αντίστροφα, της πνευματικής επίδρασης του Ορθόδοξου Χριστιανισμού στη διαμόρφωση των εθνικών και κοινωνικών θεσμών και τη διάπλαση, γενικότερα, του Έλληνα πολίτη και Ορθόδοξου πιστού Χριστιανού.

7,5 Υ
4 Ένα (1) μάθημα επιλογής από τον παρακάτω πίνακα επιλεγόμενων μαθημάτων
7,5 Ε
ΣΥΝΟΛΟ ECTS ΠΡΩΤΟΥ (1ου) ΕΞΑΜΗΝΟΥ 30

Μαθήματα 2ου εξαμήνου

A/A Μαθήματα ECTS Είδος
1 Ιστορία της Εκκλησίας της Ελλάδος από το αυτοκέφαλο έως σήμερα (History of the Greek Church since the Autocephalous)
Η περίοδος αυτή μελετά την ιστορία της Εκκλησίας της Ελλάδος από την αυτοκέφαλη διοργάνωσή της έως σήμερα και την καταλυτική επίδραση των πολιτειοκρατικών αντιλήψεων της ευρωπαϊκής πολιτειολογίας στη λειτουργία της. Η πραξικοπηματική και αντικανονική ανακήρυξη των εκκλησιαστικών επαρχιών του νεοσύστατου ελληνικού κρατιδίου, το 1833, σε αυτοκέφαλη Εκκλησία από τον βασιλιά Όθωνα και τον αντιβασιλιά Μάουρερ, με τη σύμπραξη Ελλήνων πολιτικών και κληρικών θεολόγων, όπως του Θεόκλητου Φαρμακίδη, επέφερε ρήξη στις σχέσεις της Ελλαδικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον εγκλωβισμό της πρώτης στον ασφυκτικό κλοιό των πολιτειοκρατικών επιλογών της πολιτικής εξουσίας. Η ίδια σχεδόν κατάσταση συνεχίστηκε και μετά την κανονική χορήγηση του αυτοκεφάλου (Πατριαρχικός Συνοδικός Τόμος του 1850). Η Εκκλησία της Ελλάδος δεν κατόρθωσε να αποτινάξει τα θεσμοθετημένα πολιτειοκρατικά δεσμά της, μεταβληθείσα σε κρατικό διοικητικό θεσμό, οργανωμένο κατά τα πρότυπα των προτεσταντικών κονσιστορίων έως το 1923, όταν η διά του Καταστατικού Χάρτη του 1923 καθιέρωση της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας ως «ανωτάτης εν τω κράτει εκκλησιαστικής αρχής», βελτίωσε το υφιστάμενο πολιτειοκρατικό καθεστώς, ωστόσο δεν εξουδετέρωσε τις παγιωμένες πολιτειοκρατικές διαθέσεις της πολιτικής εξουσίας, οι οποίες δεν έπαυσαν να εκδηλώνονται με εναλλασσόμενες εντάσεις και αντικανονικές παρεμβάσεις. Το 1977 ψηφίσθηκε από την Βουλή των Ελλήνων ο πρώτος αυτοτελής και συνταγματικά κατοχυρωμένος Καταστατικός Χάρτης της αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος σηματοδοτώντας μια νέα περίοδο στη ζωή και λειτουργία της.

7,5 Υ
2 Ορθόδοξη πνευματικότητα στον ελλαδικό χώρο (Orthodox Spirituality in Greek lands)
Μελετάται η πνευματική ζωή και δημιουργία στον ελλαδικό χώρο, από τον 8ο κυρίως αιώνα, όταν παρουσιάζονται σε αυτόν εκκλησιαστικοί συγγραφείς, όπως ο Ανδρέας Κρήτης και ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ έως και τις ημέρες μας με την πνευματική παρουσία των αγίων Παϊσίου και Πορφυρίου των αγιορειτών. Ο Θεσσαλονίκης Νικήτας, ο Κορίνθου Γρηγόριος Πάρδος, ο Βουλγαρίας Θεοφύλακτος από την Εύβοια, ο Μεθώνης Νικόλαος, ο Θεσσαλονίκης Ευστάθιος, ο Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτης και ο Νέων Πατρών Ευθύμιος Μαλάκης, ο Ναυπάκτου Ιωάννης Απόκαυκος, ο Αχριδών Δημήτριος Χωματηνός, ο Κίτρους Ιωάννης, ο Κερκύρας Βασίλειος Πεδιαδίτης, ο Ματθαίος Βλάσταρης, ο Γρηγόριος Παλαμάς, οι Νικόλαος και Νείλος Καβάσιλας, ο Θεσσαλονίκης Ισίδωρος Γλαβάς και ο Θεσσαλονίκης Συμεών, ο Γεννάδιος Σχολάριος, ο Κοσμάς Αιτωλός είναι μερικοί μόνο από τους πολλούς εκκλησιαστικούς άνδρες οι οποίοι, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, διακρίθηκαν ανάμεσα στους πνευματικούς ανθρώπους, λογίους και θεολόγους της εποχής τους. Πολλοί από αυτούς άφησαν σημαντικά θεολογικά έργα.

7,5 Υ
3 Ιστορική επισκόπηση της ορθοδόξου θεολογίας (Historical summary of orthodox theology)
Παρουσιάζεται, ερμηνεύεται και συζητείται η ιστορική επισκόπηση της ορθοδόξου θεολογίας από απαρχής μέχρι σήμερα με τη συνεξέταση ιστορικών και πνευματικών παραγόντων διαμόρφωσής της (κύριοι σταθμοί, πρόσωπα-συντελεστές, μνημεία χριστιανικού πολιτισμού. Συγκεκριμένα μελετώνται οι αρχές, οι προϋποθέσεις και τα κριτήρια της ορθοδόξου θεολογίας, οι απαρχές της θεολογίας, η διαμόρφωση και συνοδική οριοθέτηση της πίστεως και της θεολογίας της Εκκλησίας (τριαδολογικό και χριστολογικό δόγμα), η θεολογία της Εκκλησίας και η χαρισματική ζωή, η θεολογική σύνθεση του Ιωάννου Δαμασκηνού, η θεολογία της εικόνας και η ασκητική-μοναστική παράδοση, τα κύρια στοιχεία της θεολογίας του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, η πορεία και τα προβλήματα της θεολογίας κατά τους Νεώτερους χρόνους (ΙΕ-ῙΘ΄αιώνες), η θεολογία του εικοστού αιώνα- το ορόσημο της δεκαετίας του ’60, η θεολογία στο σταυροδρόμι του εικοστού πρώτου αιώνα (αιώνας της ανθρωπολογίας) καθώς και η σπουδαιότητα και η επικαιρότητα της ορθοδόξου θεολογίας σήμερα σε διάλογο με Ανθρωπιστικές και άλλες Επιστήμες.

7,5 Υ
4 Ένα (1) μάθημα επιλογής από τον παρακάτω πίνακα επιλεγόμενων μαθημάτων 7,5 Ε
ΣΥΝΟΛΟ ECTS ΔΕΥΤΕΡΟΥ (2ου) ΕΞΑΜΗΝΟΥ 30

Πίνακας Επιλεγόμενων Μαθημάτων

Α/Α ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
1 Οικουμενικό Πατριαρχείο και Ελλαδικός χώρος: Ιστορία και εκκλησιαστική παράδοση (Ecumenical Patriarchate and Greek lands: History and church tradition)
Εξετάζονται οι ιδιαίτερες σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του ελλαδικού χώρου, από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, τον 4ο αιώνα, ως πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και κυρίως από τον 8ο αιώνα, όταν το Ανατολικό Ιλλυρικό εντάχθηκε στον διοικητικό κορμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έως και τις ημέρες μας. Η γεωγραφική θέση, η κοινή πολιτική, πολιτιστική και πνευματική παράδοση, η πρώιμη εθνική αυτοσυνειδησία, καθώς και οι πλούσιες εκκλησιαστικές και λοιπές ιστορικές εμπειρίες που βιώθηκαν από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, διαμόρφωσαν την εκκλησιαστική ταυτότητα και τη διαχρονική ενότητα του ελλαδικού χώρου με την Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης παρά τις αλλεπάλληλες περιπέτειες που σημάδεψαν την πορεία του ελληνοχριστιανικού πληθυσμού της περιοχής δια μέσου των αιώνων. Αυτό πιστοποιείται όχι μόνο από το γεγονός της ιδιαίτερα εξέχουσας διοικητικής, πολιτικής και πνευματικής θέσης που κατείχε ο ελλαδικός χώρος μέσα στην ευρύτερη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά και από την επιδειχθείσα ιδιαίτερη μητρική μέριμνα της Μεγάλης Εκκλησίας για την διαποίμανση, οργάνωση και διοίκηση των τοπικών Εκκλησιών του ελλαδικού χώρου.

2 Εκκλησιαστική διπλωματία και εθιμοτυπία στην Εκκλησία της Ελλάδος (Ecclesiastical Diplomacy and Ceremonial Procedure in the Church of Greece)
Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι υποχρεωμένη να δραστηριοποιηθεί εντός ενός κόσμου κυριάρχων κρατών αλλά και άλλων παραγόντων με διεθνή παρουσία. Ως εκ τούτου, έρχεται σε επαφή και επικοινωνία με όλους αυτούς. Οι τοπικές Εκκλησίες (Πατριαρχεία, Αυτοκέφαλες Εκκλησίες, Αυτόνομες), από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής τους έπρεπε να συνδιαλεχθούν και να διαπραγματευθούν με τις κοσμικές αρχές και τις άλλες Εκκλησίες. Με τον τρόπο αυτό αναπτύχθηκε μια διπλωματία στο χώρο της Εκκλησίας, προκειμένου να λυθούν τα προβλήματα που κατά καιρούς παρουσιάζονταν και να επιτευχθούν οι στόχοι της. Την εκκλησιαστική διπλωματία ανέπτυξαν ιδιαίτερα τα Πατριαρχεία, ιδιαίτερα το Οικουμενικό, ενώ εφαρμόστηκε και από την Εκκλησία της Ελλάδος, στις σχέσεις της με τις κοσμικές αρχές και τις άλλες Εκκλησίας. Στα πλαίσια του μαθήματος, θα μελετηθεί ο τρόπος με τον οποίο η Ελλαδική Εκκλησία εφάρμοσε και εφαρμόζει τη διπλωματία αυτή. Παράλληλα, μέσα στη μακραίωνη ιστορία της Εκκλησίας δημιουργήθηκε μια εθιμοτυπία, η οποία αφορά στην τάξη μεταξύ των τοπικών Εκκλησιών, καθώς και στη συμπεριφορά των προκαθημένων των Εκκλησιών, των ιεραρχών, των κληρικών και των μοναχών απέναντι στις εκκλησιαστικές, και τις κοσμικές αρχές. Η εκκλησιαστική εθιμοτυπία προβλέπει ρυθμίσεις για κάθε έκφανση της ζωής της Εκκλησίας, από τις πιο απλές μέχρι τις πιο σύνθετες. Φυσικά, στην εθιμοτυπία αυτή καθοριστικό πλαίσιο είναι η τάξη των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών. Η λειτουργία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στηρίζεται στην παράδοση και την εθιμοτυπία, τις οποίες και χρησιμοποιεί για την πορεία της προς το μέλλον.
3 Στα βήματα του απ. Παύλου στην Ελλάδα (St Paul' s route in Greece)
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, ο φοιτητής θα μπορέσει να κατανοήσει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διαδόθηκε από τον απόστολο των εθνών Παύλο ο Χριστιανισμός στην Ελλάδα και συνεπώς στην Ευρώπη. Επίσης μέσω της κριτικής προσέγγισης των φιλολογικών πηγών (κατεξοχήν των Πράξεων των Αποστόλων και των παύλειων Επιστολών), των επιγραφών και των άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων, παλαιών και κατεξοχήν των νεότερων, θα είναι ικανός να ανασυνθέσει το κλίμα των ελληνικών πόλεων γύρω από το Αιγαίο Πέλαγος τον 1ο αι. π.Χ. – 2ο αι. μ.Χ. Θα “κοινωνήσει” τη στρατηγική, τη ρητορική και την “ποιμαντική τέχνη” που ακολούθησε ο απ. Παύλος για να κηρύξει τον εσταυρωμένο Μεσσία στις πόλεις της Μακεδονίας και της Αχαΐας καθώς και την πρώτη ανταπόκριση στη θεολογία του, την οποία σήμερα η Έρευνα μελετά από μια “νέα προοπτική”. Τα “βήματα του απ. Παύλου στην Ελλάδα” δεν ενδιαφέρουν μόνον εκείνον που επιθυμεί να “ξεναγηθεί” στα νεότερα αρχαιολογικά δεδομένα, τα οποία ήλθαν πρόσφατα στο φως (μέσω των ανασκαφών της Αμφίπολης και ιδίως της διάνοιξης του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη) και είναι μάλλον άγνωστα σε όσους ασχολούνται κυρίως με την κλασική αρχαιότητα. Ταυτόχρονα ο φοιτητής θα “ανακαλύψει” τις απαντήσεις του αυθεντικού Χριστιανισμού σε επίκαιρα φλέγοντα θέματα, που αφορούν στην οικολογία, τα δύο φύλα και τις σχέσεις τους, τον αντισημιτισμό, εσωτερισμό, την ψυχική υγεία κ.ά. Σε μια εποχή έντονης κινητικότητας και αναζήτησης ταυτότητας, το συγκεκριμένο μάθημα συνιστά πρό(σ)κληση σε ένα ταξίδι αυθεντικής “ψυχαγωγίας” και ανακάλυψης του τι πραγματικά καινούργιο κομίζει ο Χριστιανισμός σε παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες ώστε να προκαλεί μεταστροφή και ελπίδα.
4 Διοίκηση και οργάνωση της Εκκλησίας της Ελλάδος (Administration and organization of the Church of Greece)
Το μάθημα εξετάζει την διοικητική οργάνωση της αυτοκέφαλης ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος από την αντικανονική ανακήρυξή της σε αυτοκέφαλη Εκκλησία, το 1833, έως σήμερα. Με τη «Διακήρυξιν Περί της ανεξαρτησίας της Ελληνικής Εκκλησίας» του 1833, αρχηγός της Εκκλησίας, «κατά το διοικητικόν μέρος», έγινε ο ρωμαιοκαθολικός βασιλιάς Όθωνας. Με βασιλικό διάταγμα καταργήθηκε το παραδοσιακό κανονικό σύστημα διοίκησης της Εκκλησίας, δηλαδή το μητροπολιτικό με υποκείμενες επισκοπές και εισήχθη μια διοικητική διαίρεση των εκκλησιαστικών επαρχιών σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της ελληνικής επικράτειας. Από τότε έως και τα τέλη του 20ου αιώνα συνέβησαν αρκετές μεταβολές του αριθμού καθώς και των ορίων των εκκλησιαστικών επαρχιών της Ελλάδος. Μελετώνται επίσης οι Πατριαρχικές και Συνοδικές Πράξεις (1866 και 1881) με τις οποίες παραχωρήθηκαν εκκλησιαστικές επαρχίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Εκκλησία της Ελλάδος, το εκκλησιαστικό καθεστώς των λεγόμενων Νέων Χωρών (1928), η δημιουργία (1900) της ημιαυτόνομης Εκκλησίας της Κρήτης, το ιδιότυπο διοικητικό καθεστώς του Αγίου Όρους, της Εξαρχίας Πάτμου και των Πατριαρχικών Μονών, καθώς και ο Καταστατικός Χάρτης του 1977 και η εφαρμογή του.

5 Ορθόδοξος Πολιτισμός και ελληνική ταυτότητα (Orthodox culture and Greek identity)
Στο μάθημα αυτό συνεξετάζονται πτυχές των σχέσεων της Ορθοδοξίας με τον Ελληνισμό μέσα από την ανάπτυξη του ιστορικο­πολιτι­σμι­κού μορφώματος που αποκαλούμε «Ορθόδοξο Πολιτισμό», σε συνάρτηση και σύζευξη με τα στοιχεία εκείνα που διαχρονικά οδήγησαν στη διαμόρφωση της ελληνικής ταυτότητας. Ειδικότερα παρουσιάζονται σημαντικοί σταθμοί που έχουν την αφετηρία τους ήδη στους πρώτους αιώνες ζωής της Εκκλησίας και εκτείνονται στη θεώρηση της κοινής πορείας του Ορθόδοξου Πολιτισμού και του Ελληνισμού στο σύγχρονο γίγνεσθαι.

6 Αναγνώριση-Τεκμηρίωση, Διαχείριση και Προστασία των χριστιανικών μνημείων του Ελλαδικού χώρου
Μετά το πέρας του κύκλου διαλέξεων του συγκεκριμένου μαθήματος ο σπουδαστής του ΠΜΣ θα είναι σε θέση να αναγνωρίζει το χριστιανικό μνημείο, δηλαδή τι σημαίνει χριστιανικό μνημείο, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του και ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες των χριστιανικών μνημείων του Ελλαδικού χώρου κατά τη βυζαντινή εποχή, τη μεταβυζαντινή περίοδο, το διάστημα της Τουρκοκρατίας και τη σύγχρονη εποχή. Επίσης, θα μπορεί να παρουσιάσει στοιχεία σχετικά με την ανοικοδόμηση, τη δημιουργία του εφόσον πρόκειται για φορητό μνημείο, την αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική και τη διάσωσή του μέσα στους αιώνες. Περαιτέρω, ο σπουδαστής θα καταστεί ικανός στην επιχειρηματολογία σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης των χριστιανικών μνημείων του Ελλαδικού χώρου κατά εποχή και θα αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις για τον τρόπο προστασίας τους ως μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Επιπλέον, το μάθημα προσφέρει στους μεταπτυχιακούς φοιτητές τη δυνατότητα να εντοπίζουν, μελετούν, αξιολογούν και αξιοποιούν τα μνημεία του λόγου, τόσο στα χειρόγραφα όσο και στα έντυπα βιβλία που θησαυρίζονται στις μοναστηριακές και λοιπές Βιβλιοθήκες του ελλαδικού χώρου και στα ψηφιακά αποθετήρια. Στους στόχους του μαθήματος εντάσσεται και η εξοικείωση των φοιτητών με τη μελέτη των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χειρογράφων, τις μεθόδους τεκμηρίωσής τους και τα σχετικά εργαλεία έρευνας (κατάλογοι χειρογράφων, κλείδες, βάσεις δεδομένων ελληνικών χειρογράφων).